GÜLDEN ÇOKTAN İstanbul – 122’si geçen yıl olmak üzere Kasım 2023’e kadar toplam 118 tesiste yangın çıktı. Sadece ekim ayında 15 ayrı noktada geri dönüşüm tesisi küle döndü. Adapazarı Tekeler Keresteciler ‘deki tesiste çıkan yangını, İzmir Kemalpaşa’daki tesis izledi. Ardından Ankara’da 2, İstanbul’da 3, Bursa’da 3 geri dönüşüm tesisinde alevler yükseldi. Aynı dönemde Aksaray, Şanlıurfa, Manisa, Niğde, Kocaeli’nde de geri dönüşüm tesisleri yandı. Bu yangınlarda da genellikle depolarda biriktirilen ve bertarafı oldukça maliyetli geri dönüştürülemeyen atıklar küle oldu.
‘Bilerek yakılanlar var’
Geri dönüşüm tesislerindeki şüpheli yangınları Türkiye’nin gündemine taşıyan Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyesi ve Mikroplastik Araştırma Grubu’ndan Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, geri dönüşüm tesislerinin en çok Manisa, Adana, İstanbul, Kocaeli ve Bursa’da yandığını söyledi. Gündoğdu, şu tespitlerde bulundu:
“Temmuz ayında 21, Ağustos’ta 12, Eylül’de 10, Ekim’de 15 tane yangın çıktı. O nokta da dönüşümü imkânsız olan atıkların biriktirildiği yer oluyor. Bazen de tesisin deposu komple yakılıyor veya yanıyor. Kontrol altına alınamayınca makinelerin olduğu kısma da sıçrayabiliyor. Plastik çok yanıcı bir malzeme. Bilerek yakılanlar var. Plastikleri yakma tesislerine göndermek yerine bu şekilde yakıp bertaraf etme yöntemi seçiliyor. Böylelikle maliyetten kaçılıyor. Çöpler ve plastikler tesislerde karışık toplanıyor. Bu tesislerin birçoğu da zaten merdiven altı. Herhangi bir standardı karşılamıyor. Etrafına dört duvar yapmışlar. Üstüne de tenekeden çatı çekmişler. Olmuş geri dönüşüm tesisi. Gerekli önlemleri almamak bile bir kasıttır. Bu tesisler, yangını önlemek ve engellemekle mükelleftir. Denetime gidildiği zaman tesisin fiziki yapısı kontrol edilmiyor. Yoksa neden bu tesisler yansın? Bu kadar tesisin kolayca kurulup teşvik verildiği bir ortamda bunları denetlemek de çok mümkün değil. Yanan tesisler de hemen isim değiştirip faaliyetine devam edebiliyor. Daha önce Manisa’da bir yangın çıkmıştı. Aynı tesis iki kere isim değiştirdi. İkisinde de yanmış bir tesis. Kocaeli’nde de çok fazla yangın çıkıyor. Bu konuda çok sıkıntılı bir il.”
Ekosistem zehirleniyor
Doç. Dr. Gündoğdu, atık toplama ve geri dönüşüm tesislerinde çıkan yangının çevresel etkilerine ilişkin de şunları söyledi:
“Plastik gibi bir madde yanınca çeşitli kanserojen kimyasallar havaya toprağa ve suya karışır. Aynı zamanda partiküller maddeler de atmosfere karışıyor. Bunun yanında yangını söndürmek için itfaiyenin sıktığı su da yanan malzemeyle birleştiğinde zehirli toksik kimyasal kokteyline dönüşüyor. Bu zehirli su, en yakın kanalizasyona veya su kaynağına karışıyor. O su tamamen zehirlenecek.”
Sıra dışı yangınlar
Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Ahmet Dursun Kahraman, geri dönüşüm tesislerindeki yangın sayılarının sıra dışı olduğunu vurgulayarak, bu yangınların derinlemesine incelenmesi gerektiğini söyledi. Kahraman, yangınlar nedeniyle oluşan kirliliğin yakın çevreden başlayarak doğal alanlarda ciddi bir tahribat yarattığına da dikkat çekerek, bu tip yangınların su kaynaklarında kimyasal kirlilik yaratacağını vurguladı.