Rus savaş uçaklarıyla karşı karşıya gelmesinin ardından Karadeniz’e düşen Amerikan insansız hava aracı (İHA), iki ülke arasında Ukrayna’daki savaş nedeniyle yüksek olan gerginliği daha da artırdı. Bu, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana ABD ile Rusya arasında kamuya yansıyan en dikkat çekici çatışma oldu. ABD ordusunun açıklamasına göre, MQ-9 “Reaper” modeli İHA, Rus Su-27 tipi savaş uçağının pervanesine çarpması sonucu Karadeniz’e düştü. Washington, müdahaleyi sert biçimde eleştirerek Moskova’yı “sorumsuz” davranmakla suçladı. Rusya ise, savaş uçaklarının silah kullanmadığını ve İHA ile aralarında temas olmadığını savundu. Rusya Savunma Bakanlığı, İHA’nın, ‘sert bir manevra’ yaptıktan sonra düştüğünü kaydetti.
Yaşanan krizle ilgili ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin ile Rus mevkidaşı Sergey Şoygu telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Rusya Savunma Bakanlığı, ABD tarafının inisiyatifiyle yapıldığını açıkladığı görüşmenin detaylarına ilişkin ise bilgi paylaşmadı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise, İHA kriziyle ilgili ABD’yi sorumlu tutarak, “Dünyanın en büyük iki nükleer gücü olarak görülen iki devlet arasında çatışmaya neden olabilecek her tür olay her zaman çok ciddi riskler taşır. ABD bunu anlamıyor olamaz” dedi.
Şimdi ne olacak?
Rus uçakların müdahalesi sonrası İHA pilotları aracı Karadeniz’e düşürmek durumunda kalırken, İHA’nın tam olarak nereye düştüğü ve kimin tarafından alınacağı gündemde. ABD, yüksek teknolojili “Reaper” modeli İHA’nın Rusya’nın eline geçmesini istemiyor. Zira Moskova, enkazı kendilerinin çıkarmaya çalışacağını açıkladı. Rusya’nın daha önce sahada ele geçirdiği NATO silahlarını geri mühendislik çalışmaları için İran’a gönderdiği de iddia edilmişti. Ancak ABD’nin İHA’yı nasıl alacağı da merak konusu. Zira Türkiye, Ukrayna savaşı sonrası Karadeniz’e savaş gemisi girişini kapattı ve bölgede Amerikan gemisi bulunmuyor. Rusya’nın savaş gemileriyse Karadeniz’de faaliyetlerini sürdürüyor. Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Sekreteri Oleksiy Danilov, “Olay, Putin’in çatışma bölgesini diğer tarafların da katılımıyla genişletmeye hazır olduğunun işaretidir” dedi.
Romanya’dan kalktı, silahsızdı
New York Times (NYT) gazetesi, MQ-9 tipi İHA’nın Romanya’daki üsten havalandığını, silahsız olarak Kırım’ın yaklaşık 120 km güneydoğusunda istihbarat görevi yürüttüğünü yazdı. Bu istihbarat bilgileri Ukrayna ordusu için büyük önem taşıyor.
Boğazlar açılacak mı?
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Karadeniz’e düşen ABD’ye ait İHA’nın alınması amacıyla boğazların açılmasına ilişkin, “Olayı yakından takip ediyoruz. Bizim de çeşitli temaslarımız var. Makul ve mantıklı şekilde çözmek konusunda gayret gösteriyoruz, çalışıyoruz” dedi. Akar, düşen aracı almak için boğazlardan geçişe izin verilip verilmeyeceğine ilişkin bir soruya, “Çalışıyoruz. Dışişleri Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Külliye ile yakın iletişim halindeyiz. Çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bunun sonuçlarını önümüzdeki dönemde göreceğiz” yanıtını verdi.
Bununla birlikte Akar, tahıl koridoru anlaşmasının uzatılmasıyla ilgili çalışmalara ilişkin de, “Biz tahıl koridorunun 120 gün uzatılması talebiyle görüşmelere başladık… 2 ay yerine 120 gün olması konusunda temaslarımızı sürdüreceğiz. Birleşmiş Milletler de bizimle aynı şekilde düşünüyor” dedi.