Tokat Sanayi ve Ticaret Odası (TSO) Lideri Ali Çelik, bugün yaptığı açıklamada, maliyet artışları nedeniyle Tokat’taki şantiyelerin büyük bir kısmının durma noktasına geldiğine dikkat çekti.
Çelik, kentteki çiftçilerin birçoklarının geçinemediği için vilayet dışına göçtüğünü belirterek Bakan Nebati’ye reaksiyon gösterdi. Çelik, “Hazine ve Maliye Bakanı’nın, halktan alıp sanayiciye ne verdiğini anlatması lazım. Sanıyorum ki kendi ticari işleri son derece âlâ gidiyor. Çıksın, nasıl uygun olduğunu hepimize anlatsın. Biz de bunları uygulayarak önümüzdeki süreçte daha çok üretelim, daha çok kazanalım, gözlerindeki ışıltıyı biz de yakalayalım istiyoruz” dedi.
‘KÖTÜ SİYASETLER YÜZÜNDEN GÖÇ VERİYORUZ’
Çelik, şunları söyledi:
“Dün Balkanlardan, Kafkasya’dan, dünyanın çeşitli yörelerinden göç alan, karnını doyuramayan toplumların son derece verimli ovalarından ötürü kentimize yerleştirildiği bu coğrafya, maalesef son yıllarda tarım siyasetlerinin son derece makûs yönetilmesi sonucunda göç vermeye başlamıştır. 1990’lı yıllarda 850 binlerde olan kent nüfusumuz, bugün 600 binlere kadar düşmüştür. Bilhassa kırsal kesimde yaşayan her 100 çiftçimizden 65-70’i, karnını doyuramadığı ve geçimini sağlayamadığı için vilayet dışına göçmek durumunda kalmıştır.
Bunun yanında sigara fabrikasının kapatılması, şeker fabrikasının özelleştirilmesi, etraf vilayetlerle olan irtibat yollarımızın tam manasıyla bitirilememiş olması, Niksar-Ünye yolunun bitirilememiş olması, havaalanımızın çok uzun bir mühlet kapalı kalması, Süreyya Beyefendi Barajı üzere son derece büyük, değerli ziraî projelerin şimdi daha tarıma katkı verecek düzeyde bitirilememiş olması, birçok sebepten ötürü gelirinin büyük bir kısmını tarımdan elde eden kentimizin ekonomik manada 61’inci sıraya kadar gerilemesine sebebiyet vermiştir. Hem nüfus manasında hem gelişmişlik indeksi ve Gayri Safi Ulusal Hasıla (GSMH) manasında hem üretim ve ihracat manasında son yıllarda hiç hak etmediği yere kadar gerilemiştir.
‘İSTİHDAMIN TEK BÖLÜMDE AĞIRLAŞMASI SON DERECE SAĞLIKSIZ’
Pandemi sonrası Avrupa ve Amerika’nın bilhassa Çin’e uygulamış olduğu ambargo, Çin’de maliyetlerin artıp kalitenin düşmesi, buna emsal birçok sebepten ötürü bilhassa son devirlerde konfeksiyon bölümüyle alakalı çok değerli talepler ve yatırımlar alıyoruz. Bugün organize sanayi bölgelerimizdeki toplam istihdamın yüzde 70’ini tek başına dokuma kapsamaktadır. Bu sıhhatsiz yapı, 2000’lerde Avrupa ve Amerika’nın Çin’e yönelmesinden ötürü özelikle kent merkezimizde, 1. Organize Sanayi Bölgesi’nde onlarca fabrikanın kapanmasına, binlerce insanımızın işsiz kalmasına sebebiyet verdiği için bizde derin soru işaretleri uyandırmaktadır. Kentteki üretimin ve istihdamın çok büyük bir yük noktasının tek bir kesimde ağırlaşması, bilhassa önümüzdeki süreçte ülkemizin dış siyasette yaşayacağı ve karşılaşacağı meseleleri da düşünecek olursak bize bunun şantaj ve tehdit ögesi olarak kullanılacak olmasından ötürü da bence son derece sıhhatsiz bir gelişmedir. Biz, kendi milletlerarası firmalarımızı oluşturmak, daha stratejik daha, teknolojik üretimler yapmak, bilhassa besin konusunda kıymetli atılımlar yapmak durumundayız. Diğer memleketler arası markaların ucuz işçiliğini yapan, onlara ucuz üretim yapan ülke olmak yerine kendi markalarını oluşturan, memleketler arası manada da önemli potansiyeli olan bir ülke oluşturmak durumundayız.
‘ŞEHRİMİZDE ZAHMETLİ DALLARIN BAŞINDA İNŞAAT GELİYOR’
Şehrimizde zahmetli olan kesimlerin başında, ülkemizde de olduğu üzere inşaat bölümü geliyor. Son yıllarda üretime dayalı bir gelişme modeli yerine inşaata dayalı bir gelişme modeli belirlendiği için maalesef inşaatın ülke ekonomisindeki hissesi son derece sıhhatsiz bir biçimde yükselmiştir. Özelikle Ulusal Eğitim Bakanı’nın Tokatlı olması sonucunda yüzün üzerinde okul inşaatının hali hazırda devam ediyor olması ve bir o kadarda inşaat manasında kamu yatırımlarının olması hem sevindirici hem de tıpkı manada ülkenin bugünkü yaşamış olduğu problemlileri düşünecek olursak son derece düşünceli ve riskli seyretmektedir.
‘ŞANTİYELERİN BÜYÜK BİR KISMI DURMA NOKTASINA GELDİ’
İnşaat dalında son devirlerde olan demir, çimento üzere temel girdilerde yüzde 200-300’lük artışlar yaşanırken bilhassa kentimizde ihalelerin büyük bir kısmı Köy Altyapısını Destekleme Projesi’nden (KÖYDES) yapıldığı için, KÖYDES müteahhitlerine yüzde 30-40’lık artışın verilmesi, bu inşaatların bitirilmesini mümkün kılmamaktadır. Aslında şantiyelerin büyük bir kısmı da durma noktasına gelmiştir. Bu, önümüzdeki süreçte çok önemli de bir riski beraberinde getirmektedir. Eylül ayı içerisinde okullar açılacak, yaklaşık 40-50 bin öğrenci, bu inşaatların eylül ayına kadar yetiştirilmesi ve bitirilmesiyle yeni okullarına kavuşturulacak. Lakin mevcut kaidelerde bu inşaatların bitirilmesi mümkün görülmüyor.
‘2022 YILI BÜTÇESİ İÇERİSİNDE İNŞAATLARA AYRILAN KAYNAĞIN KULLANILDIĞI SÖYLENDİ’
Yöneticilerimizle görüştüğümüzde, 2022 yılı bütçesi içerisinde inşaatlara ayrılan kaynağın ve hissenin kullanıldığını, ziyadesiyle açık verildiğini, Hazine’nin kasasında gereğince maddi kaynak olmadığını, ek artış vermek konusunda zorlandıklarını söz etmektedir. Lakin mevcut kurallarda da yüzlerce kamu müteahhidinin batması kelam konusu. Bunun, kentimizin iktisadına çok önemli, telafisi olmayan büyük ziyanlar doğuracağını düşünüyoruz.
Bir öbür dert yaşayan bölümde, bilhassa kamuyla çalışan, gelirlerinin kıymetli bir kısmını kamudan elde eden bir kadro ruhsatlı çalışan merkezler. Her yılın sonunda Ankara’ya yaklaşık 2-3 ay, bu dalların yıllık fiyat artışları karşısında ezilmemeleri, ziyan etmemeleri için görüşmeler yapmakla vaktimizi geçiriyoruz. Demokratik, sistemi oturmuş ülkelerde o bölümle ilgili yıllık maliyet artışları yaşanır, ilgili dalların yöneticilerine o kadarlık ek artırım ve artış verilir. Maalesef ülkemizde kim daha çok ağlarsa, kim daha çok sesini çıkarırsa, kimin daha çok adamı varsa ona daha fazla artış veriliyor. Kim muhalefet etmiş, eleştirmiş yahut sesini çıkartmamışsa ona daha az artış veriliyor. Bu da ilgili kesimlerde önemli düşüncelere sebebiyet veriyor.
Özellikle akaryakıt kesiminde son periyotlarda önemli sıkıntılar yaşandı. Akaryakıt litre fiyatları son bir yılda yaklaşık 5 katına çıktı. Personellik, nakliye, elektrik, doğal gaz üzere temel girdiler de asgarî yüzde 200-300 arttı. Lakin litre başına kârları, son bir ayda yapılan artışla, yüzde 20-30’luk artırımla artış verildi. Son devirlerde yüzlerce akaryakıt istasyonunun kapalı olduğunu; kiralık, satılık ilanlarını görmekteyiz. Maalesef bu dalımız de büyük külfetlerle uğraş etmektedir.
‘ÇİFTÇİMİZ SAHİPSİZ, YALNIZ VE DESTEKSİZ’
Şehrimiz için lokomotif bölüm tarımdır. En değerli ayağı da çiftçilerimiz ve üreticilerimizdir. Bilhassa onlarla bağlantımızı bu hassas periyotta son derece yüksek tutmaya uğraş ediyoruz. Hepimizin bildiği ve yaşadığı üzere çiftçimiz sahipsiz, yalnız ve takviyesiz. Ne ekeceğini ne üreteceğini ve kaça satacağını bilmiyor. Bunun dışında son bir yılda mazot, gübre, fide, personellik maliyetleri, tohum üzere temel girdilerin artışı yüzde 300-400’ün üzerinde. Bugün Ziraat Bankası’na borcu olmayan çiftçi yok. Çiftçi son derece zahmetli, mutsuz, toprağa, tarıma küsmüş durumda. Azalan ziraî alanlarla, dünyadaki iklim değişikliğiyle, nüfusun son derece süratli bir halde artmasıyla bilhassa pandemi sonrası ve gelecekte besine olan talebin artacağını, önümüzdeki süreçte idarelerinde gerekli takviyesi vermesiyle çiftçi için son derece olumlu bir periyot yaşanacağını söyleyerek onları ayakta tutmaya ve onlara moral vermeye çalışıyoruz.
‘CUMHURİYET TARİHİNİN EN GÜÇ DEVİRLERİNDEN GEÇİYORUZ’
Bütün ülke, bir ve birlikte olarak kenetlenmeliyiz. Ülkemiz, maalesef Cumhuriyet tarihinin en güç ve en zahmetli periyotlarından geçiyor. Her ne kadar kabul edilmese de bugün yaşamış olduğumuz ekonomik meseleler, tarihin bize yaşattığı en önemli ve en buhranlı dertlerdir. Ayrışmayı, kutuplaşmayı yok etmeliyiz. Bir olmalı, kenetlenmeli, çalışmalı ve üretmeliyiz. Adaleti ve hukuku tesis etmeli; şeffaf, denetlenebilir, daha adil, daha demokratik, daha özgürlükçü bir idare anlayışını benimsemeliyiz. Hukukun olmadığı yerde iş dünyasının huzurlu olması mümkün değildir. Uzun vadeli yapısal birtakım ıslahatların ve kararlarının alınmadığı, iş beşerinin ikna edilmediği ortamda ticaretin gelişmesi ve geleceğe daha itimatla bakmamız mümkün değil. Günübirlik tahlilleri ve spekülasyonları bir kenara bırakmalı; kutuplaşmayı, ayrışmayı bir an evvel sonlandırmalı, büyük bir motivasyonla, istişareyle kıymetli kararlar alarak toplumu da buna ikna etmeliyiz. Bu problemlerin birliktelikle, akılla, âlâ bir idareyle çok süratli aşılacağını düşünüyorum. İnsanlarımızın geçmiş birikimleri, Anadolu’nun yer altı ve yer üstü zenginlikleri bütün bu meselelerin üstesinden gelmek için ziyadesiyle kafidir.
‘HAZİNE VE MALİYE BAKANI BİR TÜRLÜ SORUNU YAKALAYAMADI, SORUNU GÖREMEDİ’
Hazine ve Maliye Bakanı, geldiği günden beri çok pratik tahliller üretiyor lakin bir türlü sorunu yakalayamadı, sorunu göremedi. Dar gelirlilerin yaşamış olduğu meşakkatlerin sebebinin üretenler, endüstriciler olduğunu söyleyerek, sanayicileri halkın önüne atarak sıkıntıyı çözdü. Bu ayın ‘haini’, maalesef endüstrici ve üretici oldu. Bugün ülkemizde artan girdiler, döviz kurundaki hareketlilikler, artan personellik maliyetleri, artan güç maliyetleri, azalan talepler ve düşen cirolarla bir arada son bir yılda ihracatını 41 milyar dolardan, son çeyreği baz alacak olursak 71 milyar dolara çıkararak bütün bu zorluklara karşın idaresinde üreticiye, ihracatçıya önemli takviyeler vermemiş olmasına karşın tarihi bir muvaffakiyete imza atmış, rekor kırmıştır. Sayın Bakan’ın tüm aksiliklere karşın sanayiciye, üreticiye teşekkür etmesi gerekirdi, lakin tam zıddını yaptı. Halka, ‘Bu problemleri yaşıyorsanız size aktarmamız gereken kaynakları sanayiciye verdik, bundan ötürü da sizi ihmal ettik, siz düşünce yaşıyorsunuz’ diyerek patron, çalışan, toplum ortasındaki tansiyonu tırmandırmış oldu. Ekonomiyi ayağa kaldıracaksak patron, çalışan, emekli, emekçi, memur, çiftçi, herkesin daha sıkı bir formda kenetlenmesi ve omuz omuza vermesi gerekir. Maalesef büyük bir akıl tutulması yaşıyoruz. Bunun iktisatta son derece olumsuz sonuçlar doğuracağını bilmelerine karşın günübirlik popülizmle birilerini günah keçisi yaparak birilerinin önüne atmaya çalışıyorlar.
Hazine ve Maliye Bakanı’nın, halktan alıp sanayiciye ne verdiğini anlatması lazım. Son devirde konutlara yapılan güç fiyatlarındaki artışın iki katı sanayicilere yapıldı. Tam karşıtı, halka daha az yük binsin diye sanayiciye iki katı bedel ödettirildi. Bakanın sanıyorum ki kendi ticari işleri son derece düzgün gidiyor. Çıksın, nasıl âlâ olduğunu hepimize anlatsın. Biz de bunları uygulayarak önümüzdeki süreçte daha çok üretelim, daha çok kazanalım, gözlerindeki ışıltıyı biz de yakalayalım istiyoruz.”