Önder Yılmaz – TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın hazırladığı “Kavramdan Pratiğe Metaverse” adlı çalışmada, halihazırdaki Metaverse uygulamalarının çoğunda sanal gerçekliğin kullanıldığı ancak zamanla artırılmış gerçeklik tabanlı uygulamalarının artacağı beklentisi ifade edildi. Çalışmada “nesnelerin interneti”nin çeşitli cihaz ve sistemlerle veri bağlantısı ve paylaşımı yapmak amacıyla sensörler, yazılımlar ve diğer teknolojilerle fiziksel nesneler arasındaki ağı ifade ettiği anlatıldı. “Nesnelerin interneti sayesinde günümüzde mutfak eşyaları, otomobiller, termostatlar ve bebek monitörleri gibi çeşitli cihazlar internete bağlanabilmekte, insanlar, nesneler ve süreçler arasında iletişim kurulabilmektedir” dendi. Nesnelerin interneti kapsamında sanal dünya ile bağlantılı cihaz sayısının 2025’e kadar yaklaşık 22 milyara ulaşacağı tahmini paylaşıldı. Çalışmada insan ve sanal evrendeki avatarlar arasındaki ilişki ve teknolojik paradigma değişikliği ilginç bir örnekle şöyle anlatıldı:
“Kullanılan pek çok cihazın yakın gelecekte bir şekilde internete bağlanması beklendiğinden, bu cihazlarla çalışabilen Metaverse platformlarının çok daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunması öngörülmekte. Örneğin evdeki iklimlendirme sistemiyle bütünleşik çalışan bir sanal evrende, avatar soğuk bir ortama girdiğinde kullanıcının fiziksel olarak bulunduğu odanın soğuması gibi etkileşimler mümkün olabilecek.”
Elektronik kıyafet
Metaverse dünyası ile insanların hayatlarının kesişme noktası ise teknolojisi her geçen gün gelişen “giyilebilir elektronik ürünler” olacak. Çalışmada bu konuya ilişkin “Metaverse dünyasına girmek isteyen kullanıcıların çeşitli ürünlere sahip olması gerekmektedir. Bunların en başında akıllı gözlükler gelmektedir” denildi. Çalışmada, yapılan projeksiyonlara göre 2025 yılında yaklaşık 25 milyon, 2026 yılında ise 31 milyon sanal gerçeklik ve arttırılmış gerçeklik gözlüğü satılmasının öngörüldüğü kaydedildi. Elektronik kıyafet örneği verilen çalışmada şu tespitte bulunuldu:
“Google, Apple, Meta Platform ve Ray-ban çeşitli ürünler üzerinde çalışmalarını sürdüren şirketlerden bazılarıdır. Meta Platforms bünyesindeki Meta Reality Labs, kullanıcıların Metaverse nesnelerine dokunmasını ve hissetmesini sağlayacak bir elektronik eldiven üzerinde çalışmaktadır. Yine Meta Platforms bir grup ABD’li bilim insanı ile, içinde manyetik parçalar bulunan ve bu sayede kullanıcıların Metaverse ortamındaki ısınma, soğuma ve ıslanma gibi durumları hissetmesini sağlayacak elektronik kıyafet üzerinde çalışmakta.”
İlk kez bir romanda kullanıldı
Metaverse kavramının ilk kez Neal Stephenson’ın 1992 yılında yayımlanan Snow Crash adlı bilim-kurgu romanında kullanıldığı bilgisinin paylaşıldığı çalışmada, Metaverse’nin tanımına ilişkin şu ifadeler kullanıldı:
“Türkçe’ye Parazit adıyla çevrilen bu kitapta betimlenen Metaverse bilgisayar ortamında oluşturulan, gerçek insanların avatarlarının bulunduğu 3 boyutlu bir sanal dünya olarak hayal edilmiştir. Metaverse kavramı etimolojik açıdan incelendiğinde ise Antik Yunanca’da “ileri, üst, öte” anlamlarına gelen “meta” kelimesi ile “evren” anlamına gelen “universe”’ kelimesinin birleşiminden türetildiği bilinmekte. Metaverse ifadesi, doğrudan kelime anlamıyla Türkçeye çevrilirse “evren ötesi” veya “ileri evren” gibi anlamlar çıkabilmekte. Ancak bu kavram için Türkçede henüz benimsenmiş tek bir ortak karşılık olmadığı görülmektedir.”
TDK’ya öneri ‘Birleşik Evrenler’ olsun
Metaverse için Türk Dil Kurumu’na (TDK) bugüne kadar çok öneriler de bulunulduğunu belirtilen çalışmada bunlardan bazıları “birleşik evrenler”, “zincirleme evrenler”, “dünya evreni”, “öte dünya”, “evren ötesi”, “dijital evren”, “sanal dünya”, “evren ertesi”, “ara dünya”, “hayal evren” ve “gerçeklik simülasyonu” diye sıralandı. “Çok sayıda öneri arasından, öte evren ve sanal evren ifadelerinin en çok tercih edilenler olduğu belirtilmekte” vurgusu yapıldı.
YARIN:
Kişiler sanal varlıkları yanlarında taşıyabilecek mi?
İdeal metaverse’ün özellikleri ne?